Woensdag 18 oktober was er een persmoment met demissionair minister voor Klimaat en Energie, Rob Jetten, TenneT en Netbeheer Nederland over de volgende fase van netcongestie en de maatregelen die hierop genomen worden. De ‘nieuwe fase’ betekent dat de toegang tot het elektriciteitsnet voor grootverbruikers en consumenten verder onder druk komt te staan. De netbeheerders en de minister maakten duidelijk dat wanneer er geen ingrijpende keuzes worden gemaakt, de woningbouw, de economische groei en de verduurzaming van Nederland vertraagt.
TenneT kondigt aan dat er geen (extra) ruimte is
Concrete aanleiding is dat TenneT afgelopen woensdag de uitkomsten van het congestiemanagementonderzoek bekend heeft gemaakt. Congestiemanagement is het verplaatsen van elektriciteitsverbruik van de piekmomenten naar rustiger uren waardoor meer ruimte op het net beschikbaar komt. Uit het onderzoek blijkt dat er te weinig bedrijven zijn die hieraan kunnen of willen voldoen. Grootverbruikers van elektriciteit die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen komen hierdoor op een wachtlijst totdat het elektriciteitsnet is uitgebreid.
Netuitbreiding gaat onverminderd door maar kost tijd
De minister en netbeheerders realiseren zich dat dit enorme impact heeft op bedrijven. De netbeheerders werken hard aan de uitbreiding van het net, maar dat kost tijd. De komende jaren worden er in Gelderland meerdere nieuwe elektriciteitsstations in gebruik genomen en worden op veel plekken bestaande elektriciteitsstations en kabels verzwaard en uitgebreid. Dit jaar wordt landelijk een totale investering verwacht van ruim 5 miljard euro, de investeringen groeien de komende jaren naar 8 miljard euro per jaar. Naar verwachting duurt het tot 2029 voor het elektriciteitsnet in de regio voldoende is uitgebreid om alle partijen op de wachtlijst van de gewenste capaciteit te kunnen voorzien. En ook na die periode staan uitbreidingen gepland om nog verdere groei in de toekomst op te vangen.
Energietransitie in sneltreinvaart: ingrijpende keuzes zijn nodig
De energietransitie zorgt voor een enorme verbouwing van het energiesysteem, waarbij we steeds meer elektriciteit gebruiken. Het aantal warmtepompen dat wordt geïnstalleerd groeit dit jaar naar 170.000, een stijging van 60% ten opzichte van 2022. Dit aantal stijgt door naar 300.000 per jaar. Inmiddels staan er 500.000 laadpalen in Nederland. Dit aantal groeit door naar 2 miljoen in 2030 (500 nieuwe laadpalen per dag). Verder stappen bedrijven massaal af van het aardgas en vragen om een (zwaardere) aansluiting op het elektriciteitsnet.
Ook woningbouw wordt geraakt
Het volle elektriciteitsnet heeft ook gevolgen voor het tijdig aansluiten van nieuwbouwwoningen en de verduurzaming van bestaande woningen. In Gelderland is de ambitie om tot en met 2029 ruim 70.000 bestaande woningen te verduurzamen. Op dit moment is er op het net slechts ruimte om een kwart van de bestaande woningen te verduurzamen. Overige huiseigenaren moeten langer wachten tot zij de gewenste capaciteit hebben voor hun verduurzamingsplannen. Naast elektriciteit zijn andere warmteconcepten nodig om de haalbaarheid van de woningbouwplannen te vergroten.
Aankondiging van nieuwe maatregelen
Het kabinet kondigde woensdag 18 oktober een aantal ingrijpende maatregelen aan. Dit is om te zorgen dat er in de toekomst voldoende ruimte op het net is voor woningbouw en nieuwe bedrijven. En zodat de verduurzaming van huishoudens en bedrijven zoveel mogelijk door kan gaan en het stroomnet betrouwbaar blijft. Deze maatregelen zijn gericht op het sneller uitbreiden van het stroomnet, beter benutten van de huidige ruimte op het net en het verplaatsen van de vraag naar elektriciteit buiten piekuren. Zo gaat het Kabinet bijvoorbeeld proactief grond aanwijzen voor de bouw van het elektriciteitsnet, wordt verplicht congestiemanagement ingevoerd en stelt het kabinet 166 miljoen euro beschikbaar voor de stimulering van energyhubs. Daarbij stemmen bedrijven lokaal hun elektriciteitsvraag en -aanbod op elkaar af waardoor er minder ruimte op het stroomnet nodig is.
Veranderend energiesysteem vraagt ander gedrag
De belangrijkste focus van de netbeheerders is het sneller realiseren van elektriciteitsstations en het leggen van kabels. Om dit mogelijk te maken is het noodzakelijk dat overheden sneller gezamenlijk keuzes maken over wanneer en waar welke energieinfrastructuur moet komen. Maar uitbreiding alleen is niet genoeg. Het elektriciteitsnet moet ook efficiënter worden benut, bijvoorbeeld door spitsmijden financieel aantrekkelijker en minder vrijblijvend te maken en het net zwaarder te belasten waar dat veilig mogelijk is.
Het nieuwe energiesysteem vraagt daarnaast om ander gedrag van alle gebruikers, waarbij vooral elektriciteit wordt gebruikt wanneer er veel duurzame opwek van wind of zon is en minder elektriciteit wordt gebruikt tijdens piekuren. De netbeheerders sturen aan op een snelle invoering van de door het kabinet aangekondigde maatregelen.
Wat betekent de nieuwe fase van netcongestie voor de RES?
Het RES-bod van 1,2 Twh van Rivierenland kan wat betreft Liander stand houden. Duurzame opwek van zon en wind is juist noodzakelijk voor een goede balans tussen vraag en aanbod van elektriciteit in het energiesysteem.
Online bijeenkomst
Geïnteresseerden in Gelderland zijn uitgenodigd voor een webinar op 31 oktober van 11.30 tot 12.30 uur. Tijdens die onlinebijeenkomst krijgen zij meer informatie over de recente ontwikkelingen op het elektriciteitsnet en is er ruimte om vragen stellen aan netbeheerders TenneT en Liander. Aanmelden voor dit webinar kan hier.
Relevante links
Nieuwsbericht op website Liander
Nieuwsbericht op website Netbeheer Nederland
Nieuwsbrief Netcapaciteit in Nederland van TenneT
Publicatie congestiemanagementonderzoek TenneT FGU
