Donderdagavond 30 november was het derde werkdiner, dit keer in Geofort. Na een tweetal succesvolle werkdiners over netcongestie en de Wereld van B, was nu warmte het onderwerp.
Met bestuurders uit de regio werd dieper ingegaan op een thema dat steeds belangrijker wordt op de agenda’s: hoe verwarmen we straks onze huizen zonder aardgas? Dat het thema urgenter wordt komt vooral doordat gemeentes na de Transitievisie Warmte nu concrete uitvoeringsplannen moeten gaan maken per wijk of kern. Welk energiesysteem komt er in welke wijk? Dat dit geen eenvoudige keuze is bleek al uit de eerste versie van die transitievisies warmte, nu komt daar netcongestie bij. Maar ook, en daar ging Martijn Messing als eerste spreker op in, collectieve oplossingen versus individuele oplossingen. Belangrijke punten die daaruit meegenomen konden worden:
- Als je met individuele oplossingen begint waar het makkelijk is wordt het heel lastig om nog naar collectieve oplossingen te komen waar dat echt nodig is.
- Er zitten enorm veel verborgen kosten aan individuele oplossingen. Zo kost de salderingsregeling mensen zonder zonnepanelen al 1,35 miljard euro per jaar. En alle huizen die van het gas af zijn zorgen dat de netbijdrage voor huizen die dat nog niet zijn met een half miljard euro gestegen zijn.
- Dat we eigenlijk een omkering moeten maken van ‘waarschijnlijk 100% all electric’, naar ‘collectief tenzij’, om onnodige belasting van ons elektriciteitsnet te voorkomen.
Daarna was het tijd om actief te worden. Actief met het verduurzamen van de regio. Via de warmtegame werden de deelnemers met drie speelborden van Rivierenland aan het werk gezet om de door hun gekozen gemeente van het gas af te ‘spelen’. In verschillende spelrondes werd er eerst geïsoleerd, dan gezocht naar geothermie en grote restwarmte. De derde ronde ging al om kleinere bronnen als zonthermie en aquathermie en als afsluitende ronde kon voor de overgebleven huizen worden gekozen voor biogas of elektriciteit. Natuurlijk elke ronde met de beperking dat bronnen niet oneindig zijn of dat er soms voorwaarden aan zijn die onbeperkte inzet onmogelijk maken. Toen de netbeheerder in de laatste ronde erop wees dat ook elektriciteit niet onbeperkt ingezet kan worden werd het voor de meeste gemeentes lastig om ook het laatste aardgas weg te krijgen.
Belangrijke les die we uit dit spel kunnen meenemen is dat je eerst met grote (vaak collectieve) oplossingen moet beginnen in plaats van de kleinere en vooral individuele. Iets dat ook al bij de vorige spreker naar voren kwam. Het spelen van dit warmtespel gaf de deelnemers zoveel inzicht in wat er eigenlijk voor nodig is, dat de behoefte werd uitgesproken om dit ook met de gemeenteraden te kunnen spelen. De regio heeft drie borden met spelstukken, dus dat is mogelijk.
Als laatste spreker had Leon Piepers het over ‘De grote verbouwing’ van de gebouwde omgeving die vlak voor ons ligt en waarom de gemeente daar een belangrijke rol in heeft. Hierin moeten we ons, zoals in elke verbouwing, niet blindstaren op maar één onderdeel, zoals bv CO2 besparing. Er zijn namelijk nog veel meer transities gaande. De focus op maar één onderdeel heeft vaak een negatieve invloed op die andere transities. Hierna werd vooral ingegaan op hoe moet de gemeente zich nu opstellen, inrichten, organiseren etc. om die noodzakelijk regierol ook goed te kunnen vervullen.
Belangrijkste punt hierin was dat we die grote verbouwing als een reis moeten zien. Een verbouwing begin je niet zonder een ontwerp, een beeld van hoe je ideale huis eruitziet, in dit geval de wijk of kern. Begin dus je gezamenlijke reis met dat eindbeeld in gedachte. Bepaal vooraf helder met alle inwoners wat de uitgangspunten zijn om aan die verbouwing te beginnen en ook hoe we omgaan met onverwachte gebeurtenissen gedurende dit traject (randvoorwaarden). Zonder dat is de kans op weerstand bij de minste tegenslag groot.
De avond werd afgesloten met vragen als; wat is er nu nodig? En wie kan wat doen? Het warmte vraagstuk in Rivierenland moet beter op de kaart komen net als een beter zicht op het reisdoel. Kortom; veel om de komende tijd over na te denken en vooral veel om te doen.
